ΔΡΑΣΗ A.6: Προσδιορισμός της δομής της βλάστησης, της σύνθεσης και της φαινολογίας της χλωρίδας και της πανίδας στις προσωρινές λίμνες της Μεσογείου (3170*)

Η δράση αυτή αφορά τη βιοτική συνιστώσα των μεσογειακών προσωρινών λιμναίων οικοσυστημάτων (3170*) των δύο στοχευμένων περιοχών (GR1150010 και IT603002). Περιλαμβάνει μια βασική μελέτη που θα καθορίσει την κατάσταση αναφοράς των βιοτικών κοινοτήτων (χλωρίδα και πανίδα, συμπεριλαμβανομένων των ασπόνδυλων) και μια μελέτη παρακολούθησης κατά τη διάρκεια του δεύτερου έτους του έργου, η οποία, σε συνδυασμό με τα δεδομένα της υδρογεωλογικής μελέτης (δράση Α2), θα εκτιμήσει το εύρος και τη συχνότητα των φυσικών διακυμάνσεων του βιοτικού συστήματος.

Φυτά: Η δομή της βλάστησης και η σύνθεση της χλωρίδας θα μελετηθούν με 1-3 διατομές που θα τοποθετηθούν έτσι ώστε να καλύπτουν τη χωρική διαδοχή των κοινοτήτων κάθε λίμνης, ανάλογα με την έκταση, τη βαθυμετρία και τη διάρκεια της πλημμύρας. Η κάλυψη-αφθονία όλων των ειδών χλωρίδας θα καταγραφεί σε τετράγωνα που θα τοποθετηθούν κατά μήκος των διατομών. Στις προσωρινές λίμνες υπάρχει επίσης εποχιακή διαδοχή των φυτοκοινοτήτων που ακολουθεί τις μεταβολές της στάθμης του νερού από την υγρή στην ξηρή φάση, οπότε η δειγματοληψία για τον προσδιορισμό των ειδών θα πραγματοποιείται 2-4 φορές ετησίως, ανάλογα με τα υδρολογικά χαρακτηριστικά κάθε λίμνης. Επιπλέον, η φαινολογία (βλάστηση, ανάπτυξη, ανθοφορία, καρποφορία, διασπορά) των χαρακτηριστικών φυτών (π.χ, Cyperus flavensvens, Cyperus fuscus, Fimbristylis bisumbellata, Lythrum salicaria, Mentha arvensis, Plantago intermedia, Portulaca oleracea, Juncus articulatus) θα καταγράφονται επίσης μέσω μηνιαίων ή διμηνιαίων επισκέψεων παρατήρησης, οι οποίες θα πραγματοποιούνται κυρίως από το προσωπικό της Μονάδας Διαχείρισης του Εθνικού Πάρκου Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης, το οποίο θα καθοδηγείται και θα εκπαιδεύεται ανάλογα, και θα συντάσσονται φαινολογικά διαγράμματα. Η εκπαίδευση αυτή θα προσφέρει επίσης σημαντικές γνώσεις και εμπειρία στο προσωπικό του EMTNP για την παρακολούθηση after-LIFE και τη συνέχιση των δραστηριοτήτων. Τα δεδομένα της υδρογεωλογικής μελέτης (Δράση Α2), θα χρησιμοποιηθούν προκειμένου να περιγραφεί η ζωνοποίηση και η διαδοχή της βλάστησης σε όλες τις λίμνες (τόσο στην Ελλάδα όσο και στην Ιταλία), να προσδιοριστούν τα χαρακτηριστικά και βασικά είδη των διαφόρων φυτοκοινοτήτων και να προσδιοριστεί η επαναφορά τους.

Ερπετά και αμφίβια: Τα ερπετά και τα αμφίβια που έχουν βρεθεί γύρω από τις προσωρινές λίμνες των δύο περιοχών περιλαμβάνουν τα είδη του Παραρτήματος ΙΙ 92/43/ΕΟΚ Bombina variegata (Ελλάδα), Testuto greace (Ελλάδα), Eurotestudo hermanni (Ελλάδα και Ιταλία) και Emys orbicularis (Ελλάδα και Ιταλία). Τα τρία πρώτα από αυτά τα είδη προστατεύονται επίσης από τη Σύμβαση της Βέρνης. Από αυτά το Emys orbicularis συνδέεται άμεσα με την υγρή φάση των λιμνών. Η απογραφή θα περιλαμβάνει δειγματοληψία προνυμφών με δίχτυ λίμνης κατά τη διάρκεια μιας συγκεκριμένης περιόδου σε όλους τους πιθανούς μικροενδιαιτήματα, έρευνα αυγών, παγίδευση ενηλίκων, ανίχνευση των θέσεων αναπαραγωγής μέσω της αναγνώρισης των φωνασκιών ζευγαρώματος. Οι έρευνες θα πραγματοποιούνται κάθε μήνα από τον Μάρτιο έως τον Οκτώβριο (συνολικά τουλάχιστον 8 έρευνες ανά έτος).

Ασπόνδυλα: Η πανίδα των ασπόνδυλων στις προσωρινές λίμνες των δύο περιοχών είναι άγνωστη. Αναμένεται ότι στις προσωρινές λίμνες ενδέχεται να υπάρχουν ασπόνδυλα του γλυκού νερού που ανήκουν κυρίως σε πλατύσκοιλους (Phylum Platyhelminthes), στρογγυλούς σκουλήκους (Phylum Nematoda), ρόδινα (Phylum Rotifera), βδέλλες και ολιγόχαιτοι του γλυκού νερού (Phylum Annelida), σαλιγκάρια και μύδια (Phylum Mollusca), καρκινοειδή (Subphylum Crustacea) και έντομα (Subphylum Hexapoda). Οι έρευνες πληθυσμών θα διεξαχθούν σε τετράγωνα δειγματοληψίας με τη χρήση λιμναίων διχτυών και συλλογής με το χέρι. Τα ιπτάμενα ενήλικα έντομα του γλυκού νερού θα εξεταστούν με τη χρήση διατομών. Όλες οι έρευνες θα διεξάγονται από τον Μάρτιο έως τον Οκτώβριο (συνολικά τουλάχιστον 8 έρευνες ανά έτος).

Η έρευνα των ασπόνδυλων είναι απαραίτητη επειδή αποτελούν σημαντικό μέρος των υδάτινων βιοκοινωνιών (π.χ. τα έντομα αποτελούν το 60-70% του συνολικού αριθμού των ειδών που υπάρχουν σε έναν πλήρη υδρολογικό κύκλο).

Θα καταγράφονται επίσης τα μεγαλύτερα ζώα (θηλαστικά και πτηνά) που παρατηρούνται ή ακούγονται στην περιοχή των λιμνών κατά τη διάρκεια των ερευνών και των επισκέψεων παρατήρησης.

Τα αποτελέσματα για όλα τα φυτά, τα ζώα και τα ασπόνδυλα θα αναλυθούν και θα εντοπιστούν πιθανές αλληλεπιδράσεις. Δεν υπάρχουν σχεδόν καθόλου δεδομένα σχετικά με τη σύνθεση, τη δομή και τη λειτουργία των βιοτικών κοινοτήτων των λιμνών στις περιοχές μελέτης. Η γνώση αυτή είναι απαραίτητη για την ορθή διαχείριση και θα εντοπίσει πιθανά προβλήματα (π.χ. που προκαλούνται από τη θήρευση και τον ανταγωνισμό). Δεν είναι δυνατόν να προσδιοριστεί που, πως και με ποια είδη χλωρίδας θα εφαρμοστεί η αποκατάσταση των κοινοτήτων (Δράση C2), εάν δεν είναι γνωστή η τρέχουσα κατάστασή τους και η σχέση τους με τους αβιοτικούς παράγοντες (που καθορίζονται από τις Δράσεις Α2, Α3). Επίσης, δεν είναι δυνατή η παρακολούθηση των αποτελεσμάτων των Δράσεων διατήρησης (μέσω της Δράσης D3) εάν η αρχική κατάσταση των βιοτικών κοινοτήτων είναι άγνωστη. Αυτό ισχύει για κάθε τύπο βιοτικής κοινότητας, αλλά ακόμη περισσότερο για τις προσωρινές λίμνες που παρουσιάζουν μεγάλες χωρικές και χρονικές διακυμάνσεις. Επιπλέον, η Δράση Α2 θα συμβάλει στην επιλογή των ελάχιστων απαιτούμενων παραμέτρων για την παρακολούθηση μετά τη λήξη της ζωής.

Η έρευνα των βιοτικών κοινοτήτων των λιμνών θα πρέπει να διεξαχθεί σε διάστημα τουλάχιστον 2 ετών λόγω των μεγάλων διαχρονικών διακυμάνσεων της υδρολογίας (βλέπε Δράση Α2). Η βλάστηση είναι οργανωμένη σε ζώνες κατά μήκος των υδρολογικών βαθμίδων. Έτσι, η διαχρονική διακύμανση της υδρολογίας προκαλεί διακύμανση στη χωρική διαδοχή των φυτοκοινοτήτων. Επιπλέον, έντονες διαχρονικές διακυμάνσεις μπορεί να εμφανιστούν και στην αναπαραγωγή των αμφίβιων. Δεδομένα σχετικά με τη διαχρονική, εποχιακή και χωρική διαδοχή και φαινολογία του βιοτόπου είναι απαραίτητα για την υλοποίηση της Δράσης Α.3 και την κατάρτιση προδιαγραφών για τη δράση ex-situ διατήρησης των βασικών πετρών (Δράση C6).

Η έρευνα για τα προστατευόμενα ερπετά και αμφίβια είναι απαραίτητη διότι: α) αποτελούν εξαιρετικούς βιοδείκτες της κατάστασης διατήρησης των λιμνών, καθώς είναι πολύ ευαίσθητα στις φυσικές αλλαγές και την όχληση και β) οι προσωρινές λίμνες στην ΕΠΠ IT603002 είναι απαραίτητες για την επιβίωση των Emys orbicularis και Eurotestudo hermanni. Η έρευνα των ασπόνδυλων είναι απαραίτητη επειδή αποτελούν σημαντικό μέρος των υδάτινων βιοκοινωνιών (π.χ. τα έντομα αποτελούν το 60-70% του συνολικού αριθμού των ειδών που υπάρχουν σε έναν πλήρη υδρολογικό κύκλο).

Υπεύθυνοι για την υλοποίηση:

ΕΕΠΦ
DEB