ΔΡΑΣΗ D.2: Παρακολούθηση της παρακμής του οικοσυστήματος και των επιπτώσεων των παρασίτων και παθογόνων μικροοργανισμών

Μια μόνιμη παρακολούθηση των παρασίτων και των παθογόνων μικροοργανισμών στο δάσος του Palo Laziale και στο Δέλτα του Νέστου είναι απαραίτητη για την παρακολούθηση της αποτελεσματικότητας των συγκεκριμένων δράσεων διατήρησης. Οι δράσεις αυτές θα πρέπει να βελτιώσουν την περιβαλλοντική κατάσταση και να ενθαρρύνουν την οικολογική ανάκαμψη της δασικής βλάστησης με τη μείωση των παραγόντων πίεσης, όπως τα παθογόνα των δέντρων. Η παρακολούθηση είναι επίσης χρήσιμη για την επαλήθευση, και τελικά για την αναπροσαρμογή, των παρεμβάσεων που βρίσκονται σε εξέλιξη και προγραμματίζονται.

Η παρακολούθηση ξεκινά από την αξιολόγηση της παρουσίας ευκαιριακών παθογόνων που έχουν ήδη ανιχνευθεί στο Palo Laziale, όπως το Biscogniauxia mediterranea. Η παθογένεια αυτού του μύκητα έχει αυξηθεί τις τελευταίες δεκαετίες μαζί με τις συνθήκες περιβαλλοντικής καταπόνησης του ξύλου του Palo Laziale, προκαλώντας τον θάνατο των περισσότερων ενήλικων δρυών. Πριν από την έναρξη του Έργου, ο θόλος των δέντρων είχε μειωθεί κατά περίπου 80% σε σύγκριση με την πρώτη εμφάνιση του παθογόνου το 1995 (αλλά η κορύφωση του παθογόνου σημειώθηκε μετά το καλοκαίρι του 2003, όταν περίπου το 40% των δέντρων βρέθηκε νεκρό).

Ο μύκητας εξακολουθεί να είναι παρών στο δάσος, αλλά πιθανώς σε λανθάνουσα κατάσταση, καθώς ο θάνατος του ξενιστή σταματά την παθογόνο φάση του. Οι δασικές συστάδες που αποτελούνται από άτομα δέντρων σε καλή βλαστική κατάσταση ή νέα φυτάρια είναι απρόσβλητες από την προσβολή του. Η αποκατάσταση των οικολογικών συνθηκών και της κατάστασης διατήρησης του δασικού οικοσυστήματος στο σύνολό του, βρίσκεται επομένως στον ακρογωνιαίο λίθο, ιδίως με τη στήριξη της ανάπτυξης των υπαρχόντων δενδρυλλίων (Δράση C2) και τη φύτευση υγιούς βλάστησης (Δράση C1, C6).

Η παρουσία και η κατάσταση των ευκαιριακών παθογόνων μικροοργανισμών παρακολουθείται μέσω ερευνών πεδίου. Ειδικότερα, η οπτική ανίχνευση και η αξιολόγηση των συμπτωμάτων σε μολυσμένα και μη μολυσμένα άτομα, σε συνδυασμό με τη δειγματοληψία και την εργαστηριακή ανάλυση βιολογικών και μοριακών δειγμάτων (βλ. παρακάτω), θα διενεργούνται σε όλο το δάσος του Palo Laziale. Θα χρησιμοποιηθούν κατάλληλοι δείκτες της ασθένειας, όπως η επίπτωση, η σοβαρότητα, η θνησιμότητα και ο δείκτης ασθένειας, για να ποσοτικοποιηθεί η έκταση τυχόν νέων μολύνσεων και οι επιπτώσεις τους στη βλάστηση.

Τα συλλεγμένα δεδομένα που θα συγκεντρωθούν σε μια βάση δεδομένων με γεωαναφορά και θα χρησιμοποιηθούν για τη διενέργεια στατιστικών και χωρικών συγκρίσεων (π.χ. χωροθέτηση με τη χρήση μεθοδολογιών kriking). Για παράδειγμα, τα δεδομένα χρησιμοποιούνται για την επικαιροποίηση των επί του παρόντος διαθέσιμων πληροφοριών, όπως ο χάρτης κατανομής του δείκτη επίπτωσης (βλ. παρακάτω). Μετά τη δράση διατήρησης, αναμένεται ότι η κατανομή των περιοχών με δείκτη ίσο ή μικρότερο του 0,6 θα είναι μεγαλύτερη μετά τις δραστηριότητες αποκατάστασης.

Η παρακολούθηση θα πραγματοποιείται κάθε χρόνο την άνοιξη και το φθινόπωρο από το 2020 - οι ετήσιες εκθέσεις και η τελική έκθεση θα συνταχθούν στο τέλος της Δράσης.

Υπεύθυνος για την υλοποίηση:

To DEB είναι υπεύθυνο για τη δράση παρακολούθησης και στην Ελλάδα, παρόλο που στο Νέστο δεν υπάρχουν μέχρι σήμερα ενδείξεις μόλυνσης.

Το DEB απασχολεί:

• έναν Αναπληρωτή Καθηγητή του Τμήματος, ειδικό στη φυτοπαθολογία, για να επιβλέπει την προετοιμασία του πρωτοκόλλου παρακολούθησης, την εργαστηριακή δραστηριότητα και την ετήσια και τελική έκθεση,
• έναν Δασικό Φυτοπαθολόγο (εξωτερικό συνεργάτη), έμπειρο στη φυτοπαθολογική παρακολούθηση και τη σχετική εργαστηριακή δραστηριότητα, για την υλοποίηση και εφαρμογή του πρωτοκόλλου παρακολούθησης μέσω σχετικών ερευνών πεδίου, εργαστηριακής ανάλυσης και επεξεργασίας δεδομένων, καθώς και για την προετοιμασία της ετήσιας και της τελικής έκθεσης,
• έναν Τεχνικό Εργαστηρίου για την υποστήριξη της εργαστηριακής ανάλυσης.